Każdy, kto chce założyć i prowadzić firmę musi przede wszystkim pozyskać środki na jej finansowanie. Pełne finansowanie z wkładu własnego jest możliwe, ale z ekonomicznego punktu widzenia niezbyt rozsądne. Lepiej rozdzielić finansowanie pomiędzy kapitał własny i obcy, stosując tak zwaną dźwignię finansową. Co to takiego jest, jak działa i jakie może dać efekty?

Działalność można finansować zarówno z kapitału własnego, jak i z kapitału obcego, uzyskanego od podmiotów zewnętrznych. Do kapitału obcego zaliczają się wszelkie kredyty, dotacje, dofinansowania, leasing, zyski z emisji papierów wartościowych i inne sposoby wsparcia finansowego uzyskiwane z zewnątrz. Dźwignia finansowa jest  relacją pomiędzy kapitałem własnym a obcym, który często jest dla przedsiębiorstwa formą zadłużenia. Można określać ją także mianem lewara, nawiązując do podnośnika samochodowego. Dźwignia finansowa stosowana jest najczęściej w przypadku inwestycji na Giełdzie Papierów Wartościowych czy na rynku Forex. Na polskim rynku dopuszczona jest dźwignia finansowa o wskaźniku 1:100, ale niedoświadczeni giełdowi gracze nie powinni przekraczać 1:50. Stosowanie narzędzia na giełdzie niesie bowiem jednak pewne ryzyko. Każdorazowo należy przeanalizować, jakie możliwości może dać dźwignia. Ostateczną decyzję jednak podejmuje bank, który sprawdza płynność finansową przedsiębiorcy, który stara się o kredyt.

Dźwignia finansowa daje możliwość osiągania nieprzeciętnych zysków z inwestycji przy małym nakładzie środków. Finansując działalność przy użyciu kapitału obcego, można uzyskać większe dochody, ponieważ przeznacza się środki na rozszerzenie działalności, rozwój czy wejście na nowy rynek. Tak więc, przy mniejszym zaangażowaniu kapitału własnego można zyskać więcej korzyści. Jednak w przypadku dźwigni instrumentów pochodnych – im wyższa dźwignia, czyli udział obcego kapitału, tym większe też ryzyko.

Aby wyliczyć poziom dźwigni finansowej w przedsiębiorstwie, wystarczy zastosować uproszczony wzór. Jest to bowiem stosunek zysku operacyjnego netto (bez odsetek od kredytów długoterminowych) do zysku operacyjnego brutto. Wynikiem jest procentowy wpływ zmiany zysku operacyjnego na zmianę zysku brutto. Na przykład, jeśli uzyskamy wynik 1,5, będzie to oznaczało, że przy wzroście zysku operacyjnego o 10%, zysk brutto będzie o 15% większy.

Najczęstszym powodem sięgania po kapitał zewnętrzny przez przedsiębiorców jest oczywiście brak lub zbyt mała ilość środków własnych, ale niejedynym. Kapitał obcy umożliwia obniżenie podatku dochodowego dzięki dodatkowym kosztom obsługi finansowania dłużnego w postaci na przykład odsetek czy prowizji. Koszt długu może okazać się mniejszy niż wkładu własnego. Kapitał obcy może także przyczynić się do poprawy rentowności kapitału własnego (stosunek zysku netto do kapitału własnego). Im jest wyższy, tym lepsza sytuacja finansowa firmy. Jednak efekty dźwigni finansowej mogą być nie tylko pozytywne, ale i negatywne, bo może ona różnie przełożyć się na rentowność kapitału własnego. O pozytywnym efekcie możemy mówić wtedy, kiedy finansowanie kapitałem zewnętrznym poprawia rentowność przedsiębiorstwa. Negatywny natomiast skutek dźwigni finansowej to inaczej maczuga finansowa i pojawia się, gdy dodatkowe prowizje czy odsetki powodują spadek rentowności kapitału własnego.

W celu obliczenia i oceny efektu dźwigni finansowej warto zweryfikować wysokość wskaźnika efektu dźwigni finansowej. Aby to zrobić, trzeba obliczyć rentowność kapitałów własnych oraz aktywów i podzielić je przez siebie. Wyliczanie takich wskaźników jest niezbędne do sprawozdań finansowych. Wynik powyżej 1 oznacza, że efekt dźwigni finansowej jest pozytywny. Natomiast wynik poniżej 1 z kolei oznacza, że zaciągnięcie kolejnych zobowiązań, czyli kolejnego kapitału obcego nie poprawi sytuacji finansowej firmy. W takiej sytuacji lepiej z tego zrezygnować, aby zadłużenie nie okazało się zbyt wysokie.