Rachunek zysków i strat to jedna z rzeczy, które obowiązkowo musi, co roku sporządzić wiele podmiotów gospodarczych. Zatem, jak się do tego zabrać?

Z kilku poniższych paragrafów dowiesz się jak należy sporządzić rachunek zysków i strat, kto dokładnie musi go sporządzać oraz wielu innych równie istotnych rzecz. Rachunek zysków i strat to poza ustawowym obowiązkiem także bardzo przydatne narzędzie do oceny działalności firmy, planowania jej przyszłych działań i strategii oraz prezentowaniu swojej sytuacji, innym podmiotom.  

Zatem zaczynając od podstaw, rachunek zysków i strat to dokument przedstawiający zestawienie przychodów ze wszystkich rodzajów działalności prowadzonej przez daną jednostkę oraz ich kosztów. Dzięki temu można porównać koszty z przychodami i ocenić bieżące wyniki finansowe przedsiębiorstwa. Oczywiście w zależności od wysokości tych liczb, na końcu może wyjść zysk lub też strata brutto. Jeżeli od tego odejmie się jeszcze (lub do straty doda) wysokość podatków i innych obciążeń to wtedy uzyska się wynik finansowy netto danego przedsiębiorstwa w czasie, który rachunek zysków i strat objął. 

Ustawa o rachunkowości dokładnie precyzuje, kto jest zobowiązany do corocznego sporządzania rachunku zysków i strat (czasem określanego w skrócie jako RZIS). Są to:

• spółki handlowe – zarówno osobowe, jak i kapitałowe, także będące dopiero w organizacji;
• osoby prawne – oprócz Skarbu Państwa;
• osoby fizyczne – jeśli ich przychód netto ze sprzedaży w ostatnim roku obrotowym przekroczył 1,2 miliona Euro;
• spółki jawne należące do osób fizycznych i spółek partnerskich – jeśli ich przychód netto ze sprzedaży w ostatnim roku obrotowym przekroczył 1,2 miliona Euro;
• jednostki organizacyjne bez osobowości prawnej (oprócz spółek handlowych osobowych i cywilnych);
• przedstawicielstwa i oddziały firm zagranicznych działające na terenie Polski. 

Przy sporządzaniu rachunku zysków i strat najważniejsza jest zasada współmierności. Według tej zasady, należy koszty przypisywać do dochodów, z którymi były one związane. Zasada memoriału mówi z kolei o tym, że ujęte muszą zostać wszystkie operacje gospodarcze, które zostały zrealizowane w danym okresie, nawet jeśli nie zostały one opłacone.

Istnieją dwa warianty sporządzania rachunku zysków i strat. Są to:

• wariant kalkulacyjny;
• wariant porównawczy.

Wariant kalkulacyjny oznacza, że bilans tworzy się, ustalając koszty wytworzenia produktów poprzez koszt własny sprzedanych produktów, dorzucając do tego koszt sprzedaży oraz zarządzania ogólnego.

Wariant porównawczy to sporządzanie rachunku poprzez podawanie kosztów, ze względu na ich rodzaj. Czyli wyróżnia się tutaj takie koszty jak: wynagrodzenia, składki na ubezpieczenie społeczne, podatki, amortyzacja, opłaty za energię, koszt zużytych materiałów i tym podobne. 

Wybór jednego z tych dwóch wariantów jest przez ustawę pozostawiony do decyzji każdego podmiotu, który musi go sporządzić.  

W przypadku małych lub też mikroprzedsiębiorstw, możliwe jest również skorzystanie z uproszczonego rachunku zysku i strat. W tej sytuacji można podawać tylko najważniejsze pozycje. Zawsze można jednak sporządzić także pełny rachunek i często – warto to zrobić.   

Rachunek zysków i start bywa także nazywany rachunkiem wyników lub bilansem zysków i start. Zawsze warto jest sporządzić go bardzo dokładnie, bo jest to przydatne narzędzie do oceny stanu finansowego firmy. Oczywiście należy tutaj brać przy ocenie pod uwagę całe sprawozdanie finansowe działalności, które składa się zazwyczaj z trzech rzeczy, którymi są:

• rachunek zysków i strat – opisany powyżej, czyli informacja o przepływach pieniężnych w firmie;
• bilans – oznacza spis wszystkich aktywów oraz pasywów firmy;
• dane dodatkowe – tutaj zawarte są objaśnienia dotyczące pozycji pojawiąjących się w dwóch powyższych punktach, bez których nie da się dokonać ich prawidłowej interpretacji.

Całość sprawozdania jest bardzo przydatna zarówno do oceny przedsiębiorstwa w celu jego ulepszania i maksymalizowania zysków oraz ograniczania strat jak i do oceny zewnętrznej przez inne firmy czy organizacje. Ocena zewnętrzna jest bardzo ważna, gdyż od tego zależy, czy otrzyma się pieniądze z różnych instytucji finansujących czy jesteśmy wiarygodnym i solidnym partnerem z którym warto nawiązać długotrwałą współpracę. Właśnie dlatego sprawozdania finansowe są częścią analizy, jaką często tworzą tak zwane wywiadownie gospodarcze na zamówienie podmiotów będących zainteresowanych podjęciem współpracy, zainwestowaniem czy kupnem danego podmiotu. Sprawozdania finansowe podmiotów, które mają obowiązek rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym są dostępne na jego stronie internetowej. Spółki giełdowe publikuję je również same na swoich stronach, co pozwala na łatwy wgląd w ich sytuację finansową. 

Musisz również pamiętać, że zgodnie z ustawą rachunek zysków i start, a właściwie całe sprawozdanie finansowe, musi być przez Ciebie przechowywane przez okres, co najmniej 5 lat liczonych od początku kolejnego roku obrotowego po roku zatwierdzenia sprawozdania.